واژن یک کانال عضلانی است که با غشاهای اعصاب و مخاط پوشانده شده است. از جمله رحم و دهانه رحم را به قسمت خارج بدن متصل می کند، دوره های پریود (قاعدگی) ، مقاربت و زایمان از طریق واژن اتفاق می افتند. معمولاً هنگامی که افراد در مورد واژن صحبت می کنند، منظورشان ولو یا همان فرج است، که قسمت خارجی دستگاه تناسلی زنان می باشد. فرج از قسمت های زیر تشکیل می شود:

• لابیا
• دهانه واژن
• کلیتور
• مجرای ادرار

بخش های مختلف واژن و وظیفه آن

طبق گزارش مجله خبری healthline ؛ مانند هر عضو دیگری در بدن، واژن نیز از اعضا یا بخش های مختلفی تشکیل شده است که هر کدام عملکرد منحصر بفرد خود را دارند. در ادامه به بررسی کامل آنها و وظیفه شان می پردازیم:

دهانه یا دهلیز واژن

دهلیز واژن یا داخل رحم بخشی از دهانه واژن است که بین مجرای ادرار و مقعد قرار دارد. خون قاعدگی از این قسمت خارج می شود. همچنین مقاربت جنسی، زایمان و تولد نوزاد از کارایی های دیگر دهلیز واژن است.

دیواره واژن

دیواره واژن از عضله ای پوشانده شده که غشای مخاطی آن، مشابه بافت دهان است. این دیواره حاوی لایه هایی با بافت کشسانی است. سطح دیواره همچنین حاوی بافت طویلی به نام روگا است که باعث می شود مهبل در هنگام رابطه جنسی یا زایمان گسترش یابد.

بافتهای دیواره واژن در طول چرخه قاعدگی دچار تغییرات هورمونی می شوند. سلولهای موجود در لایه خارجی بافت گلیکوژن را ذخیره می کنند. در طی تخمک گذاری ، این لایه ریخته شده و گلیکوژن توسط باکتری ها تجزیه می شود.

پرده بکارت

پرده بکارت یا هایمن یک غشای نازک است که دهانه واژن را احاطه کرده است. اگرچه شکل و اندازه های آن متفاوت است، اما شکل اکثر آنها هلالی و مانند نیمه ماه است. این حفره باعث می شود خون قاعدگی از واژن خارج شود.

هنگامی که کسی برای اولین بار مقاربت می کند یا چیزی را به واژن وارد می کند، ممکن است هایمن پاره شود. این اتفاق ممکن است در حین ورزش شدید هم بیفتد.

محل دخول

بین لابیا مینور و لابیا ماژور؛ پایین تر از مجرای ادرار دریچه ای وجود داشته که در ابتدای پرده بکارت قرار دارد. به این قسمت محل دخول واژن گفته می شود. به طور عادی فاصله ورودی واژن تا دهانه رحم به طول 8 تا 12 سانتی متر است.

بیماری ها و حفظ سلامت واژن

نسبت به زندگی هر فرد قرار گرفتن در شرایط مختلف می تواند آنها را با اتفاقاتی روبرو کند. در بعضی از موارد ممکن است یک سوزش یا خارش گذرا باشد. ولی در بعضی دیگر ممکن است علائمی از یک بیماری جدی باشد. در ادامه به بررسی این بیماریها می پردازیم:

واژینیت یا ورم مهبل

واژینیت التهاب واژن یا مهبل در نتیجه ابتلا به عفونت است. این عارضه ممکن است علائم ناراحت کننده ای به همراه داشته باشد. از جمله:

• خروج ترشحات از واژن
• خارش
• احساس سوزش

نسبت به علت آن، واژینیت انواع مختلفی دارد. متداول ترین انواع آن عبارتند از:

• واژینوز باکتریال: یک عفونت باکتریایی است که از رشد بیش از حد باکتری ها داخل واژن ناشی می شود. این عارضه هنگامی اتفاق می افتد که عاملی باعث تغییر pH واژن شود، مانند دوش واژینال مکرر. واژینوز باکتریال یک نوع عفونت مقاربتی (STI) نیست ، اما رابطه جنسی با چند شریک جنسی می تواند احتمال ابتلا به این عارضه را افزایش دهد.
• عفونت مخمر: عفونت مخمر واژن زمانی اتفاق می افتد که بیش از حد نوعی مخمر به نام Candida albicans در واژن وجود داشته باشد. عفونت های مخمر مهبل بسیار شایع است. علائم آن ممکن است شامل خارش ، التهاب و ترشحات سفید و غلیظی باشد که ظاهری پنیرک مانند دارد. عفونت های مخمری معمولاً با استفاده از داروهای ضد قارچ و بدون نسخه (OTC) قابل درمان هستند.
• تریکومونیازیس: غالباً به عنوان “تریچ” شناخته می شود ، تریکومونیازیس یک بیماری جنسی است که توسط انگلی به نام Trichomonas vaginalis ایجاد می شود. اغلب باعث ترشحات سبز یا زرد همراه با بوی ماهی و همچنین سوزش و قرمزی می شود. با آنتی بیوتیک درمان می شود. برای جلوگیری از عفونت مجدد ، زوجی که باهم رابطه دارند باید تحت درمان قرار گیرند.

واژینیموس

واژینیسموس باعث انقباض غیرارادی عضلات واژن می شود. انقباضات عضلانی دخول آلت به مهبل را دردناک و حتی شاید غیر ممکن کند. این عارضه معمولا زمانی آغاز می شود که کسی برای اولین بار اقدام به رابطه می کند.

علت خاصی برای واژینیسموس وجود ندارد ، اما اغلب با آسیب های جنسی گذشته یا عوامل عاطفی مرتبط است. برای برخی ، ترس از رابطه جنسی دردناک به دلیل واژینیسموس می تواند باعث انقباض بیشتر عضلات شود در نتیجه درد بیشتری به همراه دارد.

بیماریهای مقاربتی

بیماریهای آمیزشی (مقاربتی) STI از طریق تماس جنسی منتقل می شوند و می توانند علائمی مانند ترشحات، زگیل های تناسلی یا زخم ایجاد کند. برخی از بیماریهای مقاربتی هیچ علائمی ندارند و فقط زمان غربالگری مشاهده می شوند. STI های متداول شامل موارد زیر هستند:

• کلامیدیا
• تب خال ناحیه تناسلی
• سوزاک
• زگیل تناسلی

فیستول واژن

این مسیر تونل مانند که دو ارگان مختلف را به یکدیگر متصل می کند، فیستول نام دارد. زمانی که این فیستول در واژن ایجاد شود، معمولا به آن فیستول وزیکو واژینال می گویند که اندام جنسی زن را به اندام های مجاور خود متصل می کند. از علائم شایع این عارضه می توان به بی اختیاری ادرار اشاره کرد. فرد زمان مشاهده علائم آن، سریعا باید برای درمان فیستول به پزشک متخصص مراجعه کند.

پرولاپس واژن

پرولاپس یا افتادگی مهبل زمانی اتفاق می افتد که به طور مکرر کشیده یا منبسط شود. این عارضه معمولا رحم را نیز درگیر خود می کند. زایمان طبیعی، فشار مکرر به شکم ناشی از چاقی یا کشیدگی حرکات روده و یائسگی می تواند خطر پرولاپس را افزایش دهد. پرولاپس انواع مختلفی دارد که می تواند واژن را درگیر خود.

سرطان

سرطان واژن بسیار نادر است. انواع مختلفی از سرطان مهبل وجود دارد ، اما شایع ترین آنها سرطان سلول سنگفرشی است که از پوشش واژن شروع می شود. در مراحل اولیه ممکن است هیچ علائمی ایجاد نکند. اما اگر گسترش یابد ، می تواند باعث خونریزی غیر معمول، ترشح یا ایجاد توده در واژن شود.

طبق آمار دو سوم سرطان های مهبل توسط ویروس پاپیلومای انسانی (HPV) ایجاد می شود.

علائم بیماری های واژن

علائم این بیماری ها نسبت به علت اصلی آن آنها، متفاوت می باشند و در هر فرد به یک شکل خود را نشان می دهند. برخی از علائم رایج است:

• تغییر در مقدار، رنگ یا بوی ترشحات واژن
• قرمزی و التهاب
• خارش
• خونریزی در حین یا بعد از رابطه جنسی
• خونریزی بین پریود
• خونریزی بعد از یائسگی
• مقاربت دردناک

اگر هر یک از موارد بالا را تجربه کردید، سریعا به پزشک مراجعه کنید زیرا در صورت شروع درمان به موقع، بهترین نتیجه را گرفته و درمان می شوید.

نکاتی برای سلامتی واژن

شما می توانید خطر ابتلا به بسیاری از بیماری ها و عفونت های واژن را کاهش دهید. برای کاهش این خطرات لطفا نکات زیر را دنبال کنید:

• خودداری از دوش واژینال. واژن به طور طبیعی خودش را تمیز می کند. دوش واژینال می تواند تعادل طبیعی باکتری ها و قارچ ها را بر هم بزند و منجر به عفونت شود.
• از صابون های عطری خودداری کنید. عطرهای موجود در محصولات بهداشتی معطر مانند صابون ، پد و دستمال مرطوب می توانند پوست را تحریک کرده و تعادل pH فرج را مختل کنند. در عوض محصولات بی بو را انتخاب مناسبی هستند.
• تعهد جنسی داشته باشید. اگر برای بار اول است که با فردی رابطه برقرار می کنید، حتماً از کاندوم استفاده کرده و به طور منظم آزمایش STI دهید.
• تمرینات کگل انجام دهید. این ورزش به تقویت عضلات کف لگن کمک می کنند ، که می تواند به شما در کاهش خطر افتادگی واژن و ضعف کف لگن کمک کند. نحوه درست انجام این حرکات بسیار مهم است.
• خود را واکسینه کنید. درباره واکسیناسیون برای محافظت از بدن خود در برابر HPV و هپاتیت B ، که از طریق رابطه جنسی منتقل می شود ، با پزشک خود صحبت کنید.
• چکاپ های منظم داشته باشید. برای انجام تست پاپ اسمیر و غربالگری منظم سرطان دهانه رحم و HPV به پزشک مراجعه کنید. لازم است که زنان 21 تا 65 سال هر سه سال یک بار با آزمایش پاپ اسمیر غربالگری سرطان دهانه رحم انجام دهند. زنان 30 تا 65 ساله در صورت انجام آزمایش HPV همراه با تست پاپ اسمیر ، می توانند فاصله غربالگری را به 5 سال افزایش دهند.