بازخواني اسرار نهفته در هبوط و بايسته‌هاي مربوط به صعودش، نه‌تنها فراهم‌کننده بستر تکامل نفس است، بلکه خودش قدمي والا در راستاي تکامل نفس قلمداد مي‌شود. صدرالمتألهين آيه مربوط به خلافت حضرت آدم عليه السلام را به نفس انسان و بيان ماهيت و انيت و کيفيت پيدايش آن ناظر دانسته، رابطه تنگاتنگي ميان هبوط و صعود نفس ترسيم مي‌نمايد و هبوط را زمينه‌ساز صعود مي‌داند.
از رهگذر اين جستار روشن مي‌شود که در انديشه صدرالمتألهين، مقام هبوط پايين‌ترين مرتبه از مراتب وجودي نفس است که بيانگر غايت نزول از فطرت اصلي اوست. هبوط در انديشه صدرالمتألهين بيانگر يکي از مراتب وجودي نفس است که ارتباط تنگاتنگي با بدن دارد و زمينه‌ساز تکامل وجودي نفس است؛ ازاين‌رو هبوط نه‌تنها نقصي براي انسان نيست، بلکه زمينه‌ساز تکامل وجودي اوست که بدون هبوط ميسور نيست.
به باور وي، خطاب هبوط، خطاب تکويني است؛ زيرا هبوط از بهشت به زمين تحت اختيار حضرت آدم عليه السلام نيست تا بتوان ايشان را بدان مکلف کرد.
