انیمیسم در غرب افریقا
خدا و جهان هستی از دیدگاه ادیان
آنیمیسم یا جان‌گرایی (به انگلیسی: Animism) آیینی است که گرایندگان به آن اعتقاد دارند که تمامی عناصر طبیعت دارای روح و جانند. غالباً این ارواح و جان‌ها به گیاهان و حیوانات نسبت داده می‌شود. بر طبق همین پندار جنبش طبیعت را ارواح و شیاطین سبب می‌شوند. این ارواح برخی موجب بدی و برخی دیگر موجب نیکی هستند. گرایندگان این آیین امروزه در مناطق بدوی نشین همچون غرب آفریقا زندگی می‌کنند.
سر ادوارد تیلور مردم‌شناس مطرح بریتانیایی در قرن نوزدهم این مفهوم را بیش از پیش گسترش داد. او در کتاب فرهنگ ابتداییتعریفی این چنین از آنیمیسم ارائه می‌دهد: نظریه ای عمومی در خصوص روح و اشکال مختلف موجودات روح دار. تیلور معتقد بود آنیمیسم اولین شکل دین در تاریخ بشر است و چون این باور مبتنی بر تخیلات و اوهام بشر اولیه است، پایه و اساس دین به غلط گذاشته شده‌است. او عقلانیت علمی را جایگزین امروزین آن تلقی می‌کرد.
مردم شناسان دیگری همچون گراهام هاروی آنیمیسم را اینگونه تعریف می‌کنند: جهان سرشار از شخصیت است که انسان‌ها تنها بخش کوچکی از این شخصیت‌های جان دار را تشکیل می‌دهند.
یوگی درشرق آسیا
یوگا شناختی مستقیم و بی واسطه از ژرفای هستی خویش و هماهنگی با قوانین طبیعت است. این معرفت شهودی در پی سلوکی پی گیر و عشقی صادقانه حاصل می‌شود. در پی این سلوک، فرد تسلطی همه‌جانبه بر قوای تن، احساسات و افکار خود پیدا می‌کند؛ و در نهایت می‌تواند خود را از حیطه تغییرات احساسی و نگرانیهای فکری فراتر برده، در عمق قلب خود قرار یابد، جایی که تلاطمات فکری و محیط خارجی قادر نیست تأثیری بر آن داشته باشد.
ریکی در ادیان چینی
به کاربرندگان ریکی آن را انتقال انرژی کیهانی و متمرکز[] کردن آن می‌دانند. انرژی کیهانی به صورت طبیعی از طریق چاکراها.[] به بدن منتقل می‌شود و انرژی لازم برای فعالیت‌های بدن را تأمین می‌کند. با بهره از ریکی جریان انرژی بدن به حالت طبیعی بازمی‌گرداند و بیماریها را درمان می‌کند.[] در ریکی علت بیماریها به هم خوردن این جریانهای انرژی دانسته می‌شود. کسی که کانال ریکی می‌شود به صورت مداوم در این جریان قرار می‌گیرد و سطح انرژی حیاتی بدنش افزایش میابد. ریکی کمک می‌کند توان شهودی و حسی فرد افزایش یابد و به رشد معنوی برسد. ریکی در تمام ابعاد وجودی انسان تأثیر می‌گذارد. هر انسان زنده‌ای می‌تواند ریکی را بیاموزد و یادگیری ریکی ارتباطی به طرز فکر، اعتقادات، دین، جنسیت، ملیت، فرهنگ و… ندارد..[
ریکی از دو کلمه ژاپنی Rei به معنای «کیهان»، «جهان»، «کائنات» و Ki به معنای روح و انرژی (نیروی) حیاتی (معادل «چی» در طب سوزنی چینی، «پراناً در یوگا و» ناً یا «رمق» در طب سنتی ایرانی) که به‌طور بینهایت و برای همه در سراسر کره زمین در دسترس است. این دو حرف ژاپنی در کنار هم مفهوم یکی شدن روح و انرژی ما با روح و انرژی جهانی را می‌رسانند
تائویسم در ژاپن
توشيهيكو ايزوتسو» انديشمند ژرف‌نگر ژاپني كه در زمينة عرفان اسلامي تحقيقات شايسته‌اي دارد، دربارة مقايسة عرفان اسلامي با محوريت افكار ابن‌عربي و عرفان چيني با محوريت افكار «لائوتزو» و «چانگ تزو» كتابي با عنوان صوفيسم و تائوئيسم نگاشته است. وي در بخش پاياني كتاب در مقام مقايسه اين دو مكتب مي‌گويد:
«ساختار فلسفي هر دو نظام در كل تحت‌الشعاع مفهوم وحدت وجود است. اين مفهوم را ابن‌عربي «وحدة الوجود» مي‌خواند. چانگ تزو براي تعبير از همين مفهوم از كلماتي مانند «تئين ني» (هم‌سطح‌سازي آسماني) يا «تئين چون» (تعادل برقرار ساختن آسماني) استفاده كرده است».
هنگامي كه در تعابير مطرح در عرفان‌هاي مختلف به‌دقت مي‌انديشيم و نزديكي و هم‌افقي آنها را مي‌بينيم و از‌طرف ديگر به نيكي در اين نكته به تفكر مي‌نشينيم كه در‌واقع بين ايشان ارتباطي ظاهري نبوده، بلكه در زمان‌ها و مكان‌هاي مختلف و فرهنگ‌هاي متفاوت به‌سر مي‌برده‌اند، در‌مي‌يابيم كه همه از ريشة واحد و منبع يگانه‌اي گرفته‌اند. بنابراين پافشاري بر طريق تواتر در نقل شهودات عارفانه در زمينة وحدت شخصيه وجود، يكي از بهترين ادلة اثبات آن مي‌باشد.
