زندگی و آثار ابراهیم پور داوود
ابراهیم پورداوود (زادهٔ 20 بهمن 1264، رشت – مرگ 26 آبان 1347، تهران) ایران‌شناس معاصر، اوستا شناس، نخستین مترجم فارسی اوستا و استاد فرهنگ ایران باستان و زبان اوستایی در دانشگاه تهران بود.
پورداوود را بنیادگذار ایران‌شناسی در سرزمین ایران، و زنده کنندهٔ فرهنگ و زبان های ایران باستان دانسته‌اند. وی از کودکی به دانستن اوضاع ایران قدیم علاقه مند بود و چون به سن رشد رسید، مطالعهٔ کتاب هایی را که راجع به ایران باستان بود، بر مطالعهٔ کتاب های دیگر ترجیح داد و به خصوص کتاب های مربوط به دین زرتشتی بیش از همه توجه او را به خود جلب کرد و سال های دراز در این‌باره به تحقیق پرداخت (پورداود، مقدمه بر یشت ها، 11 ــ 12) و با آگاهی وسیعی که از زبان های فرانسه، آلمانی، انگلیسی، عربی و ترکی و دیگر زبان های کهن داشت، تمام کتاب های مربوط به ایران قدیم را – که به زبان های گوناگون نوشته شده بود – در کتابخانهٔ شخصی گرد آورد و تا آخرین دقایق حیات به مطالعه و بررسی سرگرم بود و در این راه از مباحثه و مکاتبه با دانشمندان بزرگ ایران‌شناسی دنیای غرب از جمله :
مارکوارت، مان، هارتمان، فرانک، شدر، براون، میتووخ، مینورسکی، ولف و بلوشه دریغ نمی‌کرد.
بر اثر کوشش های پیگیر او ایرانیان می‌توانند اوستا را به زبان فارسی سادهٔ امروزی مطالعه کنند و از اوضاع و رسوم و اخلاق و مواعظ و حِکم، معتقدات دینی، روایت های تاریخی و اساطیری نیاکان خود آگاه شوند. خدمت بزرگ او دربارهٔ تفسیر اوستا به خدماتی تشبیه شده‌است که گروته و راولینسون در قرن نوزدهم نسبت به کشف الفبای میخی کردند و دنیا را از تاریخ قوم آریایی و ایران هخامنشی آگاه ساختند.
ترجمه و گزارش اوستا برجسته ترین اثر پورداوود به شمار می‌رود. با در نظر گرفتن سیاق عبارت های اوستایی و دور بودن آنها از شیوهٔ زبان فارسی امروز و نیز با توجه به متن مشکل و پر از ابهام اوستای نخستین، اهمیت کار پورداوود روشن می‌شود.
او می‌کوشید ترجمه‌ای روان از اوستا به دست دهد و بدون آنکه از حدود قواعد زبان فارسی دور شود، با استفاده از واژه‌های کهن، ترکیباتی رسا و خوش‌آهنگ پدید آورد. امتیاز دیگر کار او مقدمه و توضیحاتی است که برای هر یک از بخش های اوستا نگاشته‌است.
این مجموعه علاوه بر تفسیر و ترجمه، لغت‌نامهٔ بزرگی در ریشه‌شناسی واژه‌های ایرانی نیز هست و از بهترین مآخذ برای پی بردن به فرهنگ ایران باستان به‌شمار می‌آید. پورداوود در تحقیقات خود روش دانشمندان آلمانی را به کار می‌بست و به خصوص از نظر نشان دادن مراجع متعدد و حواشی بسیار، تحت تأثیر آنان بود و نزد ایران‌شناسان جهان مقامی والا داشت.
او به سبب احاطه کامل به زبان های آلمانی و فرانسوی و دانستن زبان های عربی و انگلیسی، و در پیروی از روش تحقیق اروپاییان در میان معاصران خود کم نظیر بود.
دقت وسواس‌گونه در ذکر منابع، به کار بردن جمله‌های کوتاه و کامل، پرهیز از تصنع، سادگی، گنجاندن معانی بسیار در عبارت های مختصر، دوری از تکرار و پرهیز از پرگویی از ویژگی های مهم وی در کار تألیف و ترجمه به‌شمار می‌آید.
پورداوود از واژه سازی‌های نابهنجار پرهیز می‌کرد و خواهشی در به کار بردن واژه ها عربی نداشت و آنها را ساخته ایرانیان و جزو گنجینه زبان فارسی می‌دانست. پافشاری او در پارسی‌گویی در نظر برخی رنگ‌وبوی تعصب داشت و می‌پنداشتند با زبان عربی دشمنی دارد.
پورداوود در طول سال ها معلمی خود، شاگردان فراوانی تربیت کرد که هریک خود معلمان و محققان نامدار در عرصهٔ ادب و فرهنگ ایران شمرده می‌شوند و از آن میان محمد معین، محمد مقدم، بهرام فره وشی، احسان یارشاطر و جلیل دوستخواه بیش از دیگران شناخته شده هستند.
آثار پورداوود
ــ بخش های مختلف مجموعهٔ گزارش اوستا گات ها (بمبئی، 1305)، نخستین بخش از اوستاست که جزو مجموعهٔ یسنا به شمار می‌آید و توسط انجمن زرتشتیان ایرانی بمبئی و ایران لیگ چاپ شده، و به دستیاری دین شاه ایرانی به دو زبان پارسی و انگلیسی فراهم آمده‌است.
ــ یشت ها (بمبئی، 1307)، بخش نخستین مجموعهٔ یسناست و دیباچهٔ آن به دستیاری دین شاه ایرانی به انگلیسی ترجمه شده‌است.
ــ یشت ها (بمبئی، 1310)، بخش دوم از مجموعهٔ یشت هاست.
ــ خرده اوستا (بمبئی، 1310)، گزارش و ترجمهٔ آخرین بخش اوستاست. یسنا (بمبئی، 1312)، بخش نخست.
ــ یسنا (تهران، 1337)، بخش دوم مجموعهٔ یسناست و گفتارهایی دربارهٔ موضوعات تاریخی را نیز دربرمی‌گیرد.
ــ گات ها (بمبئی، 1329)، دومین گزارش بخش نخست است. یادداشت های گات ها (تهران، 1336)، توضیحاتی دربارهٔ واژه‌های اوستایی این بخش است.
ــ ویسپرد (تهران، 1343)، بخش دیگری از کتاب اوستاست که به کوشش بهرام فره‌وشی چاپ شده‌است. وندیداد، که جزو آثار منتشرنشدهٔ اوست. آثار منثور و تحقیقات ادبی ایرانشاه (بمبئی، 1304)، در شرح مهاجرت زرتشتیان ایران به هند.
ــ خرمشاه (بمبئی، 1305)، بخشی از سخنرانی های پورداوود دربارهٔ آیین و کارنامهٔ زبان باستان ایرادشده در هند.
ــ گفت‌وشنود پارسی (بمبئی، 1312)، کتاب درسی برای آموختن زبان پارسی به هندوها.
ــ سوشیانس (بمبئی، 1306)، رسالهٔ کوچکی که در آغاز به شکل سخنرانی ایراد شده بود.
ــ فرهنگ ایران باستان (تهران، 1326)، گفتارهایی دربارهٔ فرهنگ ایران باستان و برخی واژه‌های ایرانی.
ــ هرمزدنامه (تهران، 1331)، دربارهٔ گیاهان خوراکی و دارویی و نیز واژه‌شناسی.
ــ اناهیتا یا پنجاه گفتار (تهران، 1343)، شامل مقاله‌هایی دربارهٔ تاریخ و تمدن و زبان ایرانیان.
ــ خوزستان ما (تهران، 1343)، رسالهٔ کوچکی دربارهٔ سرزمین ایلام و اقوام خوز که از اسناد مهم تاریخ خوزستان است.
ــ بیژن و منیژه (تهران، 1344)، گزیده‌ای از شاهنامهٔ فردوسی همراه با پیش‌گفتاری دربارهٔ فردوسی، دقیقی و شاهنامه.
ــ فریدون (تهران، 1346)، گزیده ای از شاهنامهٔ فردوسی با توضیحات و حواشی از پورداوود.
ــ زین ابزار (تهران، 1347)، تاریخچه‌ای از سلاح های کهن ایرانی.
ــ ترجمهٔ کیمیای سعادت امام محمد غزالی.
………………………………..
نوشته وترتیب : دکتر بصیر کامجو
منابع وماخذ
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
1 . تارنمای کتاب خوب
2 . ویکی پدیا
3 ــ واژه یاب
